Waarom organisaties moeten wakker liggen van de slaapkwaliteit van hun medewerkers

Tryangle definieert welzijn op het werk als een verzameling van vaatjes waaruit we energie kunnen bijtanken. Een van deze vaatjes heet “slaap” en meer dan eens krijgen we tijdens onze trainingen of webinars de vraag waarom dit een relevant topic is voor medewerkers of leidinggevenden. Het is toch ieders eigen verantwoordelijkheid om voldoende te slapen – punt aan de lijn?

Natuurlijk wel, maar wetenschappelijk onderzoek getiteld “Losing sleep over speaking up at work: A daily study of voice and insomnia”, gepubliceerd in Journal of Applied Psychology, toont aan dat er wel heel wat te vertellen valt over het verband tussen werk en slaap. En belangrijker nog, dat we met deze inzichten ons welbevinden en prestaties – in het algemeen én op het werk – kunnen verbeteren.

Slapeloze nachten naar aanleiding van gedrag op het werk – of omgekeerd

Uit het onderzoek van Heydarifard en Krasikova blijkt immers dat de kwaliteit van je nachtrust en de positieve of negatieve manier waarop je jezelf uitdrukt op het werk onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Er is daarenboven sprake van tweerichtingsverkeer en het inluiden van ofwel een positieve spiraal ofwel een negatieve vicieuze cirkel.

Het uitgangspunt van de onderzoekers was simpel – “We brengen zoveel tijd door op het werk dat er wel een verband moet zijn tussen wat er op het werk gebeurt en hoe we ‘s nachts slapen.” – waardoor ze op zoek gingen naar het verband tussen “employee voice” en de slaapkwaliteit.

“Employee voice” wordt omschreven als de manier waarop mensen participeren op de werkvloer, zaken aankaarten en zichzelf uitdrukken. Daarbij kan er sprake zijn van “Promotive Voice” of “Prohibitive Voice”.

”Promotive voice” is het vermogen van werknemers om constructieve ideeën of positieve meningen over werkgerelateerde zaken te uiten. Het omvat bijvoorbeeld proactief oplossingen aandragen en ad hoc suggesties voor verbeteringen of innovatieve ideeën delen. Deze aanpak moedigt creativiteit, samenwerking en groei aan.

“Prohibitive voice” daarentegen is minder positief en verwijst naar wanneer medewerkers hun ongenoegen, zorgen of negatieve meningen uiten over werkgerelateerde kwesties of beslissingen. Het is meer gericht op het aanstippen van problemen, risico’s of potentiële negatieve uitkomsten. Deze communicatiestijl kan er dan ook voor zorgen dat een werknemer negatiever overkomt, met vaak onbedoelde en nadelige gevolgen. Als deze stem de overhand neemt, kan men dus in een klaag- en zaagbarak terechtkomen waar niemand vrolijk van wordt.

Positieve of negatieve spiraal?

Wat blijkt? Het gebruik van promotive versus prohibitive voice op het werk – en dus ofwel een eerder positieve of net negatieve focus – heeft heel wat gevolgen voor de slaapgezondheid – en vice versa!

Het onderzoek toont namelijk dat wanneer medewerkers op het werk vooral een stimulerende stem laten horen, ze aan het eind van de werkdag vaker positieve effecten ervaren: ze kunnen ‘s avonds beter deconnecteren van het werk en hebben ‘s nachts minder last van slapeloosheid. Wie op het werk vooral de negatieve insteek beleeft, ervaart ’s avonds meer negatieve effecten en heeft – letterlijk – een verhoogde kans om wakker te liggen.

Die slechtere slaapkwaliteit verkleint op zijn beurt de kans dat men de dag nadien goed gehumeurd en met optimistische blik weer op de werkvloer verschijnt aangezien mensen met een slaaptekort immers minder snel geneigd zijn om “promotive voice” te uiten omdat ze uitgeput zijn.

Slaapgezondheid als motor van productiviteit en creativiteit op het werk

Deze resultaten suggereren dus dat slaapproblemen kunnen worden verminderd door gedurende de werkdag meer op “promotive voice” in te zetten, of nog: vooral de constructieve toon te vinden. Van een sterk pleidooi voor het adopteren van een positieve mindset gesproken!

De onderzoekers zijn ervan overtuigd dat er daarnaast nog meer factoren op de werkplek verband houden met de slaapkwaliteit van medewerkers. Door die in kaart te brengen en stelselmatig te verbeteren – en er dus voor te zorgen dat werknemers ‘s nachts beter kunnen slapen – kunnen organisaties een positieve spiraal in gang zetten met nog meer kansen op “promotive voice” waardoor de prestaties en creativiteit verder kunnen groeien.

De bedrijfscultuur als drijfveer voor positieve of negatieve communicatie

De positieve of negatieve communicatie insteek wordt echter niet enkel door de mindset van individuele medewerkers zelf bepaald, maar evenzeer door de omstandigheden op de werkvloer. Werknemers die “prohibitive voice” inzetten kan effectief en zelfs noodzakelijk zijn om zorgen te kunnen uiten wanneer zich uitdagingen, incidenten of belemmerende stressoren voordoen die zeer schadelijk kunnen zijn voor de prestaties van de medewerkers en de organisatie. Enkel wanneer men zich hier openlijk over durft uitspreken kunnen dergelijke negatieve factoren snel geïdentificeerd worden en kan actie ondernomen worden om toxische escalaties en rampscenario’s te vermijden.

Hoe zorg je dat de “prohibitive voice” kan ingezet worden op zo’n manier dat deze stem constructief kan zijn? Door een positieve bedrijfscultuur aan te moedigen! Door psychologische veiligheid te verankeren in de organisatie kan men ervoor zorgen dat medewerkers niet moeten vrezen voor kritiek, vergelding of uitsluiting en dat ze dus niet moeten aarzelen of twijfelen om opmerkingen en bezorgdheden te delen, waardoor kleine risico’s en belemmerende elementen snel kunnen worden opgelost.

Op zoek naar tips voor organisaties en managers om de positieve bedrijfscultuur en de psychologische veiligheid een boost te geven? Hier komen er een paar!

• Bouw vertrouwen binnen het team: Neem als leidinggevende de tijd om een vertrouwensband op te bouwen met je medewerkers: luister actief, toon empathie en wees oprecht geïnteresseerd in hun welzijn en in wat hen drijft. Geef iedereen binnen het team daarnaast voldoende tijd en mogelijkheden om op dezelfde manier aan hun onderlinge connectie te werken.
• Wees transparant over besluitvorming: Communiceer duidelijk over de processen en redenen waarom bepaalde beslissingen worden genomen en hoe ze van invloed zijn op het werk en het welzijn van medewerkers. Dit boost eveneens het vertrouwen en vermindert onzekerheid.
• Moedig autonomie aan: Geef teamleden een zekere mate van autonomie bij het uitvoeren van hun werk. Laat hen beslissingen nemen en verantwoordelijkheid dragen voor hun taken om het gevoel van controle en inspraak te vergroten.
• Train leidinggevenden in emotionele intelligentie: Zet in op mensgericht leiderschapsgedrag en zorg dat leidinggevenden in staat zijn om de emoties en behoeften van medewerkers goed te begrijpen en erop in te spelen. Het tonen van empathie en het bieden van ondersteuning afgestemd op de persoonlijke noden van werknemers versterkt psychologische veiligheid. Ja, deze vaardigheden kan je leren!
• Verander de perceptie van fouten binnen de organisatie: Grijp elke kans om te onderstrepen dat fouten maken een natuurlijk en belangrijk onderdeel is van groei en innovatie. Moedig medewerkers aan om fouten te delen, ervan te leren en samen oplossingen te vinden. Dit vermindert angst en een cultuur van beschuldigingen en creëert een omgeving waarin experimenteren en risico’s nemen worden aangemoedigd.
• Zorg voor een voortdurend verbeterproces: Psychologische veiligheid is een voortdurend proces. Een cultuur van vertrouwen en openheid opbouwen is niet iets wat je snel even van de to do lijst kan schrappen. Blijf steeds extra verbeteringen aanbrengen, hou de vinger aan de pols en neem de feedback van medewerkers serieus.

Wil je nog meer tips?

We verklappen er nog meer in deze blogs: