Hoe een 4-dagen werkweek genderongelijkheid kan verminderen

Wereldwijd besteden vrouwen vaak tot drie keer meer tijd aan onbetaald huishoudelijk werk en zorg dan mannen. Voor vrouwen met een fulltime baan wordt het spanningsveld tussen de job en de huishoudelijke en opvoedingstaken steeds uitdagender. Waardevolle rusttijd of tijd om de batterijen op te laden komt – vaker dan voor mannen – in het gedrang, die de veerkracht onder druk zet en vrouwen daardoor ook vaker met burn-out, stress en angst-klachten te kampen hebben.

Niet verrassend dus, dat vrouwen vaker naar deeltijds werk kijken als potentiële oplossing.

Deeltijds werken is een vrouwenaangelegenheid

In 2023 werkt 26,0% van de loontrekkende werknemers in België deeltijds, een cijfer dat ongeveer stabiel gebleven is in vergelijking met 2022. Vooral vrouwen werken deeltijds: 40,2% van de vrouwelijke ten opzichte van 12,1% van de mannelijke loontrekkenden, zo blijkt uit de gegevens van Statbel.  In 2023 vertegenwoordigden vrouwen 77 % van de deeltijdse banen. Sinds begin jaren 2000 is het aandeel mannen (toen op 15%) wel geleidelijk toegenomen.

Zorgtaken

Volgens de Hoge Raad voor Werkgelegenheid zijn zorgtaken de belangrijkste reden waarom vrouwen kiezen voor deeltijds werk: Vrouwen uit de leeftijdsgroep van 25-50 jaar werken bijvoorbeeld veel vaker deeltijds om gezinsredenen en om te zorgen voor kinderen of  zorgbehoevenden (respectievelijk 12 % en 40 % bij vrouwen tegen 6 % en 19 % bij mannen).

Uit verschillende analyses, oa van Steunpunt werk en KU Leuven, blijkt dat een groter gezin vooral een impact heeft op de arbeidsdeelname van vrouwen. Terwijl slechts 7% van de mannen deeltijds werkt bij een grotere gezinslast (een lager percentage mannen die deeltijds werken in vergelijking met wanneer er geen kinderen zijn), stijgt het percentage deeltijdse werkenden bij vrouwen significant naarmate het aantal kinderen toeneemt: van 38,3% bij één kind tot 54,0% bij drie of meer kinderen.

Hardnekkige ongelijkheid

Een ongelijke verdeling van gezinstaken en het groter aandeel deeltijds werk die vrouwen dus heel wat kwetsbaarder maakt. Zowel op de arbeidsmarkt, met negatieve gevolgen voor hun salaris, promoties of loopbaanontwikkeling, als op het vlak van sociale rechten aangezien ze minder pensioenrechten opbouwen. Bovendien houdt het systeem van vrouwen die minder gaan werken omwille van de combinatie met het huishouden, de opvoeding van kinderen of de zorg voor anderen het klassieke rollenpatroon en de ongelijkheid in stand.

De 4-dagen werkweek als oplossing voor genderongelijkheid

Een verkorte werkweek met loonbehoud zou wel degelijk kunnen helpen om deze last te verminderen en de balans tussen werk en privéleven van vrouwen te verbeteren en hen daarnaast ook meer tijd te geven om hun eigen interesses en doelen na te streven.

Resultaten uit de pilootprojecten van 4 Day Week Global in bedrijven over de hele wereld tonen namelijk aan dat door de extra vrije dag in een 4-dagen week mannen 23% meer tijd spendeerden aan huishoudelijke taken en 22% meer tijd aan de zorg en opvang voor kinderen dan voor de proef. Daarnaast werd ook duidelijk dat burn-out, stress en angst tijdens de proef sterker afnamen bij de vrouwelijke medewerkers dan bij de mannen.

Voordelen op verschillende vlakken

Met een collectieve arbeidsduurvermindering waarbij zowel mannen als vrouwen hun voltijdse job in minder uren of dagen presteren, verdwijnt de noodzaak tot individuele vermindering  van de werktijden – en dus ook de onderlinge verschillen en ongelijkheid tussen specifieke medewerkers. Ook de verschillende verlofstelsels om individueel werktijden aan te passen, zijn dan minder nodig. Een stevig voordeel voor werkgevers die op deze manier minder uitdagingen ondervinden om gepaste takenpakketten of werkroosters op te stellen, naast de effecten op employer branding én het welzijn en de motivatie van medewerkers.

We horen vandaag nog dikwijls dat individuele werknemers die kiezen voor 4/5 werken, het gevoel hebben dat ze een voltijds takenpakket moeten gedaan krijgen in 4 dagen, met alle daaraan verbonden stress en schuldgevoelens, laat staan promotiekansen en loonverlies. In een systeem van collectieve arbeidsduurvermindering worden op niveau van de organisatie keuzes gemaakt om uren en taken efficiënt te organiseren en vervalt de druk op het individu.

Gendergelijkheid is cruciaal voor financiële stabiliteit, economische groei en een duurzame toekomst voor onze samenleving. De wereldwijde loonkloof tussen mannen en vrouwen wordt momenteel slechts langzaam gedicht. Door de werktijd voor alle werknemers te verkorten, verbetert het leven van degenen die die tijd het hardst nodig hebben! Mannen krijgen de kans om hun rol thuis gelijkwaardig in te vullen, vrouwen kunnen volop inzetten op hun carrière en hoeven geen stap terug te zetten. Een win-win toch?

What’s next?

Voor organisaties die deze uitdaging zouden willen aangaan, maar niet goed weten waar te beginnen, biedt het 4 Day Week Global pilootproject, dat van start gaat in november 2024, een uitstekende gelegenheid om het concept gedurende 6 maand in een gecontroleerde omgeving en met expert-begeleiding te testen.