Heb jij het ooit meegemaakt dat je plots de bodem van een zak chips ziet of dat je nog een stukje van de reep chocolade wil snoepen en verbaasd vaststelt dat alles op is? Herkenbaar? Wees dan niet te streng voor jezelf. Je bent immers slachtoffer van de voedselindustrie die ons met hun bewerkt voedsel verslaafd maken.
Het gelukzaligheidspunt
Heb je ooit van “the bliss point” gehoord? Dat zogenaamde “gelukzaligheidspunt” blijkt de heilige graal van de voedselindustrie. De term werd bedacht door een Amerikaanse marktonderzoeker en psychoanalyticus, Howard Moskowitz, bekend van zijn werk bij het maken van frisdranken en pastasauzen, en verwijst naar het punt waarop suiker, vet of zout zijn gemengd tot heerlijke perfectie waardoor het onweerstaanbaar is.
Een gezond brein in een gezond lichaam geeft aan wanneer we voldaan zijn op culinair vlak. Wanneer je genoeg gegeten hebt, krijg je een verzadigingssignaal. Maar dat is buiten the bliss point gerekend. Amerikaans onderzoek wijst uit dat een energierijk dieet van vette, zoete voedingsmiddelen leidt tot dwangmatig overeten bij ratten. Hoe meer de ratten eten, hoe meer ze de volgende keer moeten eten om dezelfde mate van bevrediging te ervaren. Suikerverslaving in de praktijk.
Verschillende studies hebben de suikerverslaving vergeleken met het effect van illegale drugs. Wat blijkt? De impact van suiker op dopamine is gelijkaardig als het effect van cocaïne en heroïne op de hersenen. De voedingsindustrie geeft veel geld uit om deze voedingsmiddelen te ontwikkelen. Ze werken met neuropsychologen om de impact op de hersenen te optimaliseren. Zo zorgt the bliss point ervoor dat dopamine vrijkomt, het gelukshormoon dat ons een gevoel van beloning en plezier geeft. Zo associeer je bepaalde voedingsmiddelen met je gelukkig voelen waardoor je hersenen je vertellen om hiervan te eten telkens wanneer je gestrest bent of behoefte hebt aan troost.
Verslaving
Helaas beperkt the bliss point zich niet tot snoepgoed, maar wordt het concept ook toegepast op voedingsmiddelen die als “gezond” worden beschouwd. In zijn bestseller “Salt Sugar Fat: How The Food Giants Hooked Us” vertelt Amerikaans journalist Michael Moss hoe de voedselindustrie speelt met suiker, vet en zout om ons verslaafd te maken en te houden en tegelijk zelfs de schijn te wekken dat het om gezonde producten gaat.
Heel wat voedingsexperten zijn het daarmee eens en wijzen op de vaak lange ingrediëntenlijst van zogenaamde “gezonde” producten. In die ellenlange lijst zie je vaak suiker – of een van de vele synoniemen ervan – al een van de eerste ingrediënten prijken. Als je weet dat de ingrediëntenlijst wordt opgebouwd op basis van de hoeveelheid die van dat ingrediënt in dat product zit, weet je dat bewerkt voedsel vaak (te veel) suiker bevat. Dat geldt ook voor zogenaamde “gezonde” producten. Bekijk de ingrediëntenlijst maar eens van kant-en-klare dipsausjes zoals guacamole of hummus. Verwacht je suiker in een saladedressing of soep in blik? En ongetwijfeld doe jij geen suiker bij je versgemaakte tomatensaus. Toch valt het in de medailleranking bij ketchup…
Wie is verantwoordelijk?
Moeten we de voedselindustrie dan met de vinger wijzen voor de suikerverslaving en bijhorende obesitascrisis? Volgens professor le Coutre, voedingswetenschapper aan de universiteit van Sydney, is dat al te gemakkelijk. Hij heeft een punt wanneer hij stelt dat het te gemakkelijk is om de voedselproducenten de schuld te geven en defensief te worden in plaats van je eigen verantwoordelijkheid te nemen. Het is dan ook waardevol om mensen te wijzen op hun eigen (on)gezonde eetgedrag.
We geven alvast enkele handige tips mee.
1. Kies bewust wat je eet
Eet zoveel mogelijk onbewerkt voedsel. Denk hierbij aan verse groenten, fruit, noten, pitten, zaden, … Ga je toch voor bewerkte voeding, lees dan de lijst van ingrediënten op de achterkant van alle producten, zelfs die producten die beweren gezond te zijn. Vergelijk twee of drie gelijkaardige producten en kijk vooral naar het gehalte aan toegevoegde suikers, zout en vet.
Onderzoek ook waar suiker, zout en vet voorkomen in de ingrediëntenlijst. Is dat bovenaan? Dan bevat het product er veel van. Is dat eerder achteraan, dan komt het in mindere mate voor.
Tot slot geven ook nog mee dat de meeste ingrediëntenlijsten geen onderscheid maken tussen natuurlijk voorkomende suiker (zoals lactose in melk of fructose in fruit) en toegevoegde suiker. Voor een product dat geen natuurlijk voorkomende suiker bevat, is een ruwe richtlijn dat er minder dan 5 gram suiker per 100 gram moet zijn.
2. Kies bewust waar je eet
Niets zo gezond als bewust eten waarbij je aandacht hebt voor wat je eet en hoe je eet. Voldoende kauwen bevordert de spijsvertering en zorgt ervoor dat je doorgaans trager eten. Zo zal je sneller merken wanneer je verzadigingspunt bereikt is.
Als je dus moet kiezen tussen aan tafel eten of voor TV, kies dan voor de rustige eetomgeving zonder afleidende prikkels. De televisie loopt niet weg en je helpt je lichaam een heel eind op weg door het rust te gunnen tijdens het eten. Las je trouwens onze blog al over gezonde voeding op kantoor?
3. Weet waarom je eet
Eten omdat je honger hebt, is prima. In sommige gevallen kan het zijn dat je lichaam gewoon dorst heeft? Of wil je misschien iets eten omdat je gestresst bent of je down voelt? Het is belangrijk om na te denken over een andere strategie die niet gebaseerd is op voedsel om je dezelfde beloning te geven, zoals een vriend bellen voor een energie boost, een wandeling maken, een warm bad nemen of dansen op je favoriete muziek.
Maak je eigen keuzes
Het is niet eenvoudig om de automatische piloot die naar eten grijpt wanneer hij of zij zich niet goed voelt, een halt toe te roepen. Probeer de gewoonte te doorbreken door bewust na te gaan waarom je wil eten en zo te ontdekken of je een echt hongersignaal hebt.
Laat deze drie tips alvast een eerste aanzet zijn voor een gezonde(re) levensstijl. Ook al hebben de voedselfabrikanten “zout, suiker en vet aan hun kant”, dixit Michael Moss, wij hebben de macht om keuzes te maken. We beslissen immers wat we kopen, wat we eten en hoeveel we eten.
Dit kan een stevige uitdaging zijn aangezien onze keuzevrijheid onder druk gezet wordt, niet enkel door de voedselindustrie met hun verslavende bliss point, maar ook door het feit dat gezondere voeding vandaag vaak nog steeds synoniem is voor duurdere voeding volgens onderzoeksbureau Sciensano. Daar mag wat ons betreft hoogdringend verandering in komen!
