Vandaag verwerken onze hersenen per dag gemiddeld honderdtwintigduizend prikkels tegenover ‘slechts’ een flinke vijfentwintigduizend in de Middeleeuwen. Onze technologische oplossingen zijn exponentieel gegroeid, maar onze grijze massa is niet mee geëvolueerd. Onze hersenen zijn gewoon niet gemaakt zijn om constant verschillende dingen tegelijk te doen. Telkens van focus wisselen vraagt immers enorm veel energie.
Net zoals in de bedrijfswereld, wanneer er meer werk binnenkomt voor hetzelfde beperkte team, komen die teamleden onder druk te staan. En druk bouwt steeds verder op tot het punt waarop die te zwaar wordt. Met stress als resultaat!
Wat is stress precies?
Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen, dieren of planten optreedt als reactie op externe prikkels en die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysiologische reacties. Met andere woorden: ons lichaam reageert.
De stressreactie die we vandaag bij de moderne mens zien, is identiek aan de stressreactie bij de oermens wanneer die bedreigd werd door een wild dier. In een fractie van een seconde op scherp staan en kunnen inschatten hoe het best te reageren. Een juiste reactie (vechten, vluchten of verstijven/bevriezen) is in levensbedreigende situaties van doorslaggevend belang.
In oorsprong is stress dus gezond. Sterker nog: het is dankzij stress dat wij als menselijk ras nog steeds bestaan. Het zet ons aan tot actie op het juiste moment.
De werking van stress en het zenuwstelsel
De uiteenlopende fysieke reacties die in ons lichaam plaatsvinden wanneer stress opduikt, zijn allemaal in functie van overleven. Bijvoorbeeld:
- Je slaat bleek uit omdat je fijne bloedvaten samentrekken zodat je geen bloed zou verspillen, mocht je gewond raken.
- Verhoogde transpiratie is nodig om niet oververhit te geraken tijdens het vechten of vluchten.
- Versnelde hartslag en spierspanning: bloed en zuurstof worden naar je spieren gepompt zodat je lichaam klaar is om snel in beweging te komen
Onze reactie op stress wordt veroorzaakt door ons zenuwstelsel dat bij gevaar en dreiging stresshormonen in onze bloedbaan verspreidt. Hoe gaat dit in zijn werk?
- De amygdala, een klein amandelvormig deeltje in je hersenen signaleert problemen zodra ze opduiken.
- Wanneer dat gebeurt, scheidt het bijniermerg adrenaline en noradrenaline af waardoor
- je hartslag versnelt om het bloed naar je spieren te pompen
- de ademhaling versnelt om je spieren meer zuurstof te geven
- je spijsvertering stil valt
- vitale organen overschakelen op overlevingsmodus
- Het adrenalinepeil daalt vrij snel terug naar normaal indien we ons lichaam na het stressincident voldoende rust gunnen.
Stress is bedoeld voor korte piekmomenten. Als je dagelijkse realiteit bestaat uit stresspieken met pauzes ertussen, dan heeft stress een positief effect: het helpt je om te focussen en productiever te zijn. Maar er is wel een grens.
We krijgen elke dag te maken met een oneindige stroom aan triggers en stressoren die de vlucht- of vechtreflex in onze hersenen oproepen. Denk maar aan discussies, werkdruk, geluidsoverlast in een open workspace, nieuwe e-mail meldingen, … Aan een tempo van duizenden prikkels per dag kan zo chronische stress ontstaan. En dan wordt het gevaarlijk.
Langdurige stress
Als stresshormonen zich blijven opstapelen in het lichaam, ontstaat er een neerwaartse spiraal met kenmerken als slaapproblemen, vermoeidheid, maagklachten, verzwakt immuunsysteem, spierspanning, irritatie, concentratieproblemen, …
Veelvuldige of langdurige stresssituaties zorgen voor een aanhoudend verhoogd adrenalineniveau. Daardoor komt de productie van cortisol op gang in de bijnierschors.
Cortisol schakelt een aantal functies van je immuunsysteem uit om energie te besparen. Ook je bloedsuikerspiegel verhoogt om je van de nodige brandstof te voorzien en zo de bedreiging op langere termijn aan te kunnen. Het produceren van cortisol is bijzonder uitputtend voor je lichaam. Bovendien kan een langdurig verhoogd cortisolpeil ervoor zorgen dat:
- er meer ontstekingen in je lichaam ontstaan
- ter hoogte van je brein kan er brain fog ontstaan wat leidt tot concentratieverlies
- een burn-out op de loer ligt
Logisch dus dat stress een negatieve associatie gekregen heeft.
Prikkels en stresssituaties en de reacties van onze hersenen en ons lichaam zijn niet te vermijden. Gelukkig zijn er wel allerlei dingen die we kunnen doen om chronische stress te verminderen. Dat kan op allerlei manieren, waarvan wij er twee onder de loep nemen.
Omdenken
Ten eerste, hoeven niet alle stress situaties negatief te zijn. Je kan hier heel wat invloed uitoefenen door een bewuste positieve houding aan te nemen. Net zoals onze gedachten extra stresssituaties kunnen creëren, kunnen we ook net het omgekeerde doen. Dat kan door te gaan ‘omdenken’.
Het is wetenschappelijk aangetoond dat stress versterkend kan werken, op voorwaarde dat je het als versterkend ziet. Als je een bepaalde situatie interpreteert als ‘ik vind het spannend’ in plaats van ‘ik zie dit absoluut niet zitten’ dan kan je al het verschil maken. Denk specifiek aan hoe een dat spannend gevoel dat je voelt opkomen je kan helpen met een betere focus, snelle en juiste reacties, … Net zoals de topsporter die op het moment van de waarheid net dat ietsje meer kan.
Stress als nuttig zien, schept al een compleet andere biologische werkelijkheid!
Recupereren
Ten tweede is ons lichaam niet ontworpen om langdurig onder spanning te staan, zelfs als je die positief bekijkt. Onze nieuwe, technologische realiteit zit volgeladen met prikkels die constant op ons afgevuurd worden. Je kan vermijden dat deze veelheid aan impulsen zich gaat opstapelen door je lichaam en je hersenpan tijdig te laten recupereren. We vertellen je meer over hoe je je veerkracht kan versterken in dit artikel.
Try a different angle
De boodschap is dus: draai de negatieve spiraal om en ga bewuster om met jouw stress. Met de juiste tools, technieken en coaching kan je de beste versie van jezelf en die van jouw collega’s weer naar boven laten komen. Beloofd!
De stressproblematiek is één van de onderstromen die de huidige dynamiek rond welzijn en geluk op het werk bepalen. Wil je er nog meer over weten? Hou onze blogs in het oog of bestel het boek ‘Van Welvaart naar Werkgeluk’.
Is het tijd voor actie? Informeer je hier over onze workshops en trainingen, gericht op werknemers en de bedrijfsomgeving.
